Meer waarde uit minder afval

De afvalsector maakt een belangrijke transitie door.  Continue groei heeft de afgelopen jaren plaatsgemaakt voor een daling van de hoeveelheid afval in Nederland. Het streven van de overheid naar preventie en hergebruik kan deze trend in de toekomst versterken. De sector staat dan ook voor belangrijke strategische keuzes; consolidatie en schaalvergroting om kosten efficiënt afval te verwerken of op zoek naar nieuwe wegen om meer waarde uit minder afval te halen.
De marktomstandigheden in de Nederlandse en Europese afvalmarkt zijn de afgelopen jaren, mede door de economische crisis, sterk veranderd. Een dalend afvalaanbod leidt tot meer concurrentie, lagere prijzen en druk op marges. De ingezette consolidatie in Europa lijkt aan kracht te winnen. De grotere Europese spelers streven naar schaal en slagkracht. Niet alleen om dalende volumes en lage prijzen in Europa te compenseren, maar juist ook om buiten Europa te kunnen profiteren van groei. In opkomende markten groeit de hoeveelheid afval namelijk wel.
Uit onderzoek naar de toekomst van de afvalsector door ING Economisch Bureau blijkt dat het streven naar schaal, internationalisering en efficiency kan bijdragen aan kosten efficiënte verwerking van een wereldwijd groeiende afvalberg. Keerzijde is echter dat een dergelijk toekomstscenario (Big waste) met een eenzijdige focus op volume en prijs ten koste kan gaan van investeringen in recycling en afvalpreventie. Het uitblijven van vernieuwing en verduurzaming in afvalverwerking kan op termijn resulteren in hogere externe (milieu)kosten en een toenemend tekort aan grondstoffen.
In een alternatief scenario (Small waste) laat ING Economisch Bureau zien dat wanneer maatschappij en sector kiezen voor verduurzaming, zelfvoorziening en afvalpreventie, er nieuwe mogelijkheden ontstaan om juist meer waarde te creëren uit minder afval. Daarbij ligt de nadruk op het leveren van kennis en advies omtrent recycling en afvalpreventie en het managen van afvalstromen en daaruit voortkomende grondstoffen. Dit vraagt echter wel om een grote omslag in denken en vereist investeringen in hoogwaardige en veelal meer kleinschalige verwerking van afval.
Beide toekomstscenario’s kennen hun voor- en nadelen. Voor de afvalsector is het zaak om een balans te vinden tussen groot en klein. Partnerships, waarbij grotere partijen met commerciële slagkracht de samenwerking aangaan met kleine innovatieve spelers, kunnen de twee werelden verbinden en de kansen vergroten om meer waarde uit minder afval te genereren.