Haagse politiek veroorzaakt circulaire tegenwind

Is het code rood voor de afvalsector? De 300 aanwezigen bij de Afvalconferentie eerder in oktober 2025 in Amersfoort vinden van wel. De politiek is hier mede debet aan. Tijdens een verkiezingsdebat kruisten VVD, GroenLinks-PvdA, CDA en D66 de degens. De VVD betuigde als regeringspartij spijt. ‘We balen van de 567 miljoen extra belasting voor de afvalsector’, luidde de mea culpa van VVD-Tweede Kamerlid Martijn Buijsse.

De circulaire economie bevindt zich in zwaar weer: recyclingbedrijven gaan failliet, toenemende regeldruk, geopolitieke onzekerheid en oneerlijke concurrentie. Daar bovenop kreeg de afvalsector op Prinsjesdag een extra belasting van 567 miljoen euro opgelegd. Harde woorden vallen, zowel op het podium als in de wandelgangen. Zelfs de (kandidaat-)Kamerleden keren zich tijdens het debat tegen het besluit. “We balen er allemaal van”, zeggen ze in koor. Henk-Jan Oosterhuis (D66) noemt het besluit ‘dom’, Jantine Zwinkels (CDA) stelt vast dat er behoefte is aan een betrouwbare overheid in plaats van zigzag-beleid en Geert Gabriëls (GroenLinks-PvdA) krijgt applaus bij zijn aankondiging een dag later hierover een motie in te dienen. Deze motie haalde geen meerderheid.

Mathijs Bouman, journalist en milieu-econoom, fileert als keynotespreker haarfijn wat er schort aan het verhogen van de afvalstoffenbelasting en de CO₂-heffing op afvalverbranding. “Je hebt twee soorten belasting: belasting om als land inkomen te genereren, zoals de inkomstenbelasting, en belasting om gedrag te sturen, zoals accijns op sigaretten. De 567 miljoen euro behoort tot de tweede categorie, maar werkt niet als gedragsprikkel. Leg de prikkel waar de beslissing wordt genomen, namelijk in het begin van de keten.” Bouman haalt rapporten van het Centraal Planbureau en de Wereldbank aan, die zijn stelling bevestigen dat het een verkeerd besluit is.

Alvorens de (kandidaat-)Kamerleden opkomen, zet Bouman een analyse uiteen van de verkiezingsprogramma’s. Circulaire ambities leest hij in de meeste programma’s terug. “Nagenoeg alle partijen beloven zich in te gaan zetten, behalve PVV, BBB, Forum voor Democratie en JA21. Zij schrijven er niets over of zijn kritisch. Toch lijkt milieu volgens Bouman minder populair in de Nederlandse politiek dan voorheen. Als ‘redder in nood’ noemt hij Europa, waar oud-topman van de Europese Centrale Bank Mario Draghi in zijn vorig jaar gepubliceerde rapport over de toekomst van het Europese concurrentievermogen, het belang benadrukt van Europese strategische autonomie.