Effect van microplastics voor het eerst op ecosysteem op land aangetoond

Microplastics op het grondoppervlak hebben alleen in grote concentraties zoals in bermen, tuinen of op landbouwgrond - een direct negatief effect op aardwormen. Maar omdat de wormen de plastics opeten en weer uitpoepen, verspreiden de deeltjes zich in de grond. Zo verplaatst het microplastic zich van het grondoppervlak naar diepere bodemlagen met het risico op uitspoeling naar het grondwater.

Dat blijkt uit een studie van onderzoekers van de leerstoelgroep Bodemfysica en landbeheer van Wageningen University die deze week verscheen in het Journal of Environmental Science & Technology.

Microplastics zijn kleine plastic deeltjes die vaak met het oog niet zichtbaar zijn. Via afval, depositie, sludge en via rioolwater kunnen microplastics in de grond terechtkomen. Het effect van microplastics op ecosystemen in het water (aquatische systemen) werd al langer onderzocht. Nu is voor er eerst gekeken naar het effect van de kleine plastic deeltjes op ecosystemen op het land (terristrische systemen).

In het experiment blijkt dat de wormen die werden blootgesteld aan grote hoeveelheden (>28%) microplastics achterblijven in groei, en minder diepe tunnels graven. Volgens hoofdonderzoeker Esperanza Huerta zijn deze bevindingen makkelijker te vertalen naar de praktijk dan de eerdere resultaten van onderzoek in aquatische systemen. “De hoeveelheid microplastics in oceanen is moeilijk vast te stellen. Microplastics in de bodem zijn makkelijker te meten, waardoor je ook beter kunt inschatten welke risico’s dat oplevert.“

Het probleem van plastic afval wordt al langer erkend. Volgens schattingen is ongeveer 80% van het plastic in de oceanen afkomstig van het land. “Het is dus waarschijnlijk dat dit plastic eerst problemen op het land veroorzaakt”,  aldus Violette Geissen, leider van het onderzoeksteam. De onderzoekers pleiten voor nader onderzoek naar de ecologische effecten van microplastics op planten en dieren op het land, zoals aardwormen, maar ook op organismen hoger in de voedselketen. Het is belangrijk deze mechanismes bloot te leggen, omdat ze kunnen leiden tot een accumulatie in de terrestrische voedselketen.

Het team van Geissen gebruikte een innovatieve methode om de opname en effecten van het microplastic in de grond, en de verplaatsing van het microplastic te meten. In een glazen bak met aarde waar wormen in leven, werd het microplastic (gemengd met plantaardig afval) op het grondoppervlak verspreid. De onderzoekers konden zo de graafactiviteiten van de wormen goed bestuderen en bovendien zien hoe het microplastic werd verplaatst in de grond. Kleine hoeveelheden microplastic werden via de ontlasting van de wormen dieper de bodem in verplaatst, hetgeen mogelijk betekent dat microplastic ook terecht kan komen in het grondwater. Nader onderzoek naar de effecten van microplastic op het ecosysteem op het land zal hier meer duidelijkheid over moeten geven.